موقعيت جغرافيايي ، حدود و وسعت شهرستان آبدانان

 

شهر آبدانان در دامنه جنوبي كبيركوه و در دره با صفاي رودخانه آبدانان در شمال مقبره امام زاده سيد صلاح الدين محمد قرار دارد . اين شهرستان به لحاظ نظامي ، كشاورزي و دامداري اهميت دارد  .

مراكز  زيارتگاهي 

1.   مقبره سيد صلاح الدين محمد

2.  بقعه شيخ پير محمد

3.  بقعه منصور بوالحسن

4.  بقعه عبدالرحيم

 

       بقعه سيد صلاح الدين محمد

 

 بقعه اين امام زاده در جنوب شرقي شهر آبدانان در انتهاي شهر بر روي تپه اي ساخته شده است . در اطراف امام زاده قبرستاني وجود دارد كه هم اكنون اكنون به عنوان قبرستان عمومي شهر آبدانان مورد استفاده قرار مي گيرد . سنگ قبرهاي قديمي اين قبرستان داراي نقوشي مانند بزكوهي ، تفنگ ، شانه ، مهر تسبيح ، قليان ،ابريق و غيره است و قدمت آنها تا حدود دويست سال پيش مي رسد . بناي امام زاده سيد صلاح الدين محمد بر نقشه مستطيل شكلي ساخته شده است و داراي  گنبد دوپوش با گنبد مقدسي ( در چين)  بيروني و گنبد نيم كروي داخلي است . بدنه بنا از دو قسمت ، بدنه قديمي والحاقات جديد تشكيل شده است . بدنه  قديمي شامل دو قسمت اطاق ورودي و اطاق مقبره « گنبد خانه » است .قسمت الحاقي حتي نيز شامل يك شبستان كه سه طرف بنا را در قسمت هاي غربي شرقي و جنوبي احاطه كرده است و هم چنين  دو اطاق در گوشه هاي شمال شرقي و شمال غربي بنا و يك ايوان ورودي با دو رواق در طرفين آن در ضلع شمالي بنا مي باشد . جهت قبله در اين  بنا 15 درجه بطرف جنوب غرب است .

     مصالح بكار برده شده در اين قسمت بنا در قسمت هاي مختلف متفاوت است . در قسمت قديمي بنا بدنه با قلوه سنگ و گنبد بيروني آن با آجر و پوش خارجي بنا از گچ بوده است . قسمت الحاقي بنا نيز از مصالح امروزي مانند آجر ، ماسه ،سيمان و آهن ساخته شده است. 

  امام زاده پيرمحمد :

 در 5 كيلومتري جنوب شهر‌ آبدانان  در حد فاصل بين روستاي پشت قلعه و جابر الانصار بنائي گنبد دار مربوط به قرون هفتم وهشتم هجري واقع شده كه به نام امام زاده پير محمد معروف است .

 اين بنا بر پلاني مربع شكل ساخته شده و داراي يك ورودي در ضلع شمالي و يك فضاي اصلي است . ورودي توسط درگاهي قوسي شكل به فضاي اصلي بنا مرتبط مي شود و داراي طاق نماهاي جناقي و طاقي نيم دايره است كه پس از ورود به آن در طرفين دو طاق باز مشاهده مي شود .

  سمت راست طاق به راه پله مرتبط است و سمت چپ به فضائي مسدود منتهي مي شود . فضاي اصلي بنا كه گنبد بر آن قرار دارد . داراي دو چشمه طاق جهت نورگيري است و بر سقف آهيانه گنبد نيز آثاري از كاربندي به چشم مي خورد . در مركز اين كار بندي شمسه اي هشت پر ديده مي شود .

 گنبد آن درگذشته مانند گنبد سيد صلاح الدين محمد مقدسي بوده اما به هنگام مرمت برجستگي هاي آنرا با اندودي از گچ كاملاً پوشانده اند . اين گنبد دو پوشه پيوسته است و داراي 12 ترك به نيت دوازده امام است. در سمت راست ورودي راه پله اي با چرخش 90 درجه و طاق نماهايي قوسي شكل كه منتهي به خرپشته اي در پشت بام مي شود به چشم مي خورد .

 مصالح اصلي بنا را سنگ هاي تراشيده و ملاط گچ تشكيل مي دهند كه بعد از اتمام كار با اندودي از گچ پخته كل بنا پوشيده شده است . در اطراف بقعه قبرهايي وجود دارند كه قدمت آنها گاه به زمان ساخت بقعه و هم عصر امام زاده مي رسد . بر روي بعضي از سنگ قبرها تصاويري از سواره كار با نيزه و شمشير و نقوشي از  گل و گياه و نقوش هندي حك شده است .

 مراكز تاريخي و باستاني :

1. قلعه هزار در

2.  پشت قلعه

3.  قلعه هزاراني

4.  بقاياي شهر جوليان

5.مجموعه تاریخی پنج برادر مورموری

6.شهر تاریخی تلور

7.شهر تاریخی سراب

 پشت قلعه

 در پنج كيلومتري جنوب شهرستان آبدانان در ميان روستاي پشت قلعه و بر بلندي تپه اي كه رودخانه دويرج از پاي آن مي گذرد ، آثار دژي به چشم مي خورد كه قدمت آن با توجه به مصالح بكار رفته در آن « سنگ وگچ » به دوران  ساساني مي رسد . آثار بر جاي مانده در قلعه حاكي از وجود برجهاي نگهباني ، بارو ، شاه نشين ، اتاقهاي مسكوني ، پلكان و …. در اين قلعه بوده است. باروي بيضوي دژ كه ارتفاع آن به سه متر مي رسد محوطه قلعه را محصور كرده است . بر اين بارو و ديوار برجهاي كنگره دار آن ،  دريچه هاي ديده بـــاني و طاقــهاي قوسي شكل به چشم مي خورد . دژ بيشتر جنبه نظامي داشته است . دور تپه كانال طبيعي قرار دارد كه مانند خندقي از دژ محافظت مي كند .

در قسمتي از اين كانال طبيعي رودخانه دويرج مي گذرد . در قسمت غربي تپه در فاصله 43 متري ديوار قلعه بطرف رودخانه تونلي به طول 13 متر و به ارتفاع 4 متر احداث شده كه قلعه را به رودخانه مرتبط مي سازد . در روبروي اين تونل در آن سوي رودخانه آثاري به چشم مي خورد با توجه به اين آثار مي توان گفت احتمالاً در اين قسمت پلي متصل به تونل وجود داشته است .

جاذبه های طبيعي

1.تالاب هاي سياه گاو

2.آبشار ماهوته

3.غار مژاره

4.منطقه توریستی چم چالان

5.تفریحگاه طبیعی دینارکوه

 اين تالاب به وسعت حدود سه هكتار در فاصله 24 كيلومتري بخش سراب باغ از توابع شهرستان آبدانان واقع گرديده اند .سراب هاي مذكور به صورت جوشان از سازندهاي گچساران سرچشمه گرفته و در مجموع دو درياچه بيضي شكل كه توسط رودخانه سياه گاو  از هم جدا مي شوند ، را به وجود آورده است . در محدوده تالاب ها ، اكوسيستم متنوعي از حيات وحش را مي توان مشاهده نمود كه آبزيان وابسته به تالاب نوعي هم پيوند و همبستگي اكولوژيكي و بيولوژيكي ميان درياچه و نواحي اطراف آن را برقرار مي سازد . اين موضوع از نظر فرايندهاي زيست محيطي حائز اهميت فراواني است . با توجه به شرايط محيطي اطراف تا لاب ها و وجود منابع غذائي فراوان و پذيرش پرندگان مهاجر آبچر و كنار آبچر و هم چنين قابليت زيست گاهي بالاي آن از نظر زيست محيطي مي تواند به عنوان يك اكوسيستم خاص تلقي شود .